Blog: Omgaan met verandering

Een paar maanden onbetaald verlof. Om eens te ervaren wat er zou gebeuren als ik een poosje niet deelnam aan de rijdende trein op mijn werk. Rust en ruimte om even stil te staan. Dat was het idee. Het liep anders. Ik kocht namelijk vlak voor mijn verlof een huis dat compleet gerenoveerd moest worden. Dat deed ik in 3 maanden tijd grotendeels eigenhandig en ik ging er ook maar meteen wonen. Had ik zoiets ooit eerder gedaan? Nee, maar mijn motto werd dat van Pipi Langkous: “Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.” Ik begon aan het avontuur zonder concreet plan. En in de week voordat ik weer moest werken ben ik officieel verhuisd. Perfecte timing. Geen rust gehad, wel een goede leerschool.

Ik deed de hele tijd dingen die ik nog nooit had gedaan, zoals wandjes zetten en vloeren leggen. Ik voelde mijn brein bijna dagelijks nieuwe verbindingen maken. Het was niet makkelijk om de voor mij nieuwe werkzaamheden te plannen en in goede banen te leiden. Zo moeizaam als dat ging, zo groot de berg met klussen die ik eigenlijk helemaal niet kon overzien. Naast het inkopen van materialen waarvan ik de naam nog nooit had gehoord, was ik iedere dag opnieuw het gereedschap kwijt dat ik net had gebruikt. Ik moest elke keer, bij iedere stap, énorm nadenken. Veel te veel spullen en nog geen kasten om ze in te stoppen. Ik raakte in de war van alle troep en merkte dat het zoeken en vinden van de meest simpele dingen opeens enorm veel energie kostte. Ik begon te smachten naar het vaste ritme en de routine van mijn werk dat ik al 10 jaar doe. Ware het niet dat mijn organisatie onlangs gefuseerd is en er ook op mijn werk een hoop veranderingen plaatsvinden.

Natuurlijke weerstand tegen veranderingen

Ik kwam terug op mijn werk en zag en herkende de worsteling van veel van mijn collega’s. Ook al was het inhoudelijk een andere dan dat ik daarvoor had ervaren. Een nieuwe leidinggevende, nieuwe mailadressen, nieuwe naamcodes, nieuwe roosters, nieuwe manier van examineren, met de hand afwassen i.p.v. met de machine, etc. Zelfs de kerstborrel was anders dan anders. Het zorgde voor nogal wat rumoer en reacties in allerlei vormen en maten.
Dat is natuurlijk niet vreemd. Evolutionair gezien heeft ons brein vaak moeite met veranderingen: vroeger was het belangrijk om alert te blijven voor gevaarlijke veranderingen in de omgeving, zoals de komst van een roofdier of een plotselinge verandering in het weer. Tegenwoordig zijn veranderingen die we ervaren meestal minder direct levensbedreigend, maar ons brein reageert nog steeds op dezelfde manier. Onze hersenen zijn ontworpen om stabiliteit te behouden, wat betekent dat we van nature geneigd zijn om nieuwe situaties of ideeën met enige terughoudendheid te benaderen. Ze roepen weerstand op, vooral als ze erg ingrijpend zijn.

Emotionele reacties op fusies

Bij een grote verandering, zoals een fusie, kan het dus voorkomen dat mensen zich proberen vast te klampen aan het oude systeem, omdat het vertrouwd en veilig voelt. Vertrouwde gezichten verdwijnen en nieuwe gezichten brengen onzekerheid met zich mee. Het idee om afscheid te nemen van een schoolcultuur die jarenlang heeft gewerkt, kan voelen als het verliezen van iets fundamenteels. Bovendien hebben mensen vaak moeite met het accepteren van onzekerheid en onduidelijkheid, twee zaken die onvermijdelijk gepaard gaan met een fusie. Dit kan leiden tot stress, verwarring, ontevredenheid en zelfs angst. Allemaal reacties die voortkomen uit hoe ons brein omgaat met onbekende situaties. Onze hersenen zijn niet altijd uitgerust om hier op een rationele manier mee om te gaan. In plaats daarvan reageren we soms impulsief, waarbij we de veranderingen in eerste instantie afwijzen of ontkennen.

Weestand verminderen

Het brein heeft tijd nodig om zich aan te passen aan nieuwe situaties. Geleidelijkheid en duidelijke communicatie zijn hierbij essentieel. Wanneer mensen zich goed geïnformeerd voelen over de veranderingen en de kans krijgen om hun zorgen te uiten, kan de weerstand afnemen. Het is belangrijk om een overgangsperiode te creëren waarin het nieuwe systeem in fasen wordt geïntroduceerd, zodat de betrokkenen tijd hebben om zich aan te passen. Daarnaast is het cruciaal om een gevoel van betrokkenheid en controle te creëren. Wanneer mensen het gevoel hebben dat ze invloed kunnen uitoefenen op de veranderingen en dat hun stem gehoord wordt, kan dit de stress en de negatieve reacties verminderen.

Tips voor het omgaan met veranderingen

Voor iedereen die moeite heeft met veranderingen, groot of klein, zijn er verschillende strategieën die kunnen helpen om deze overgang soepeler te maken:

1. Erken je gevoelens: Het is normaal om weerstand te voelen tegen verandering. Sta jezelf toe om deze emoties te hebben en geef jezelf de tijd om te verwerken wat er gebeurt.
2. Zoek steun bij anderen: Praat met collega’s, vrienden of familieleden die, al dan niet, dezelfde veranderingen doormaken. Sociale steun kan helpen om de angst en onzekerheid te verminderen.
3. Verdeel de verandering in kleinere stappen: In plaats van de verandering als één groot, overweldigend geheel te zien, verdeel je het in beheersbare stappen. Focus op één aspect tegelijk om de verandering minder bedreigend te maken en maak concreet wat je kunt doen of wat jou helpt.
4. Blijf flexibel: Verandering betekent vaak dat dingen anders zullen zijn dan je had verwacht. Probeer open te staan voor nieuwe manieren van bijvoorbeeld werken of leren, zelfs als ze in het begin ongemakkelijk aanvoelen.
5. Zoek naar de voordelen: Probeer actief de positieve kanten van de verandering te zien. Wat kan er verbeterd worden? Welke nieuwe kansen biedt de verandering?
6. Geef het tijd: Je brein heeft tijd nodig om zich aan te passen aan veranderingen. Wees geduldig met jezelf en anderen tijdens het proces.

Tijd om te wennen

Voor het schrijven van dit blog besloot ik zelf eens de proef op de som te nemen met een grote verandering die ík nog niet vaak genoeg had verkend: het gebruik van AI. Ook al verzint het taalmodel soms wat gekke dingen, het leverde wel relevante invalshoeken en informatie op voor mijn verhaal. Mede door mijn eigen ervaringen met verandering ben ik ervan overtuigd dat bovenstaande tips goed kunnen werken. Mijn collega’s en ik hebben ons beste beentje voorgezet en zijn stap voor stap aan het werk gegaan. Na verloop van tijd werd alles al weer wat rustiger en normaler. En net als de veranderingen op het werk, went het nieuwe huis ook. Al denk ik dat de échte gewenning na zoiets groots als een fusie nog wel even duurt, door met elkaar te delen wordt het altijd minder erg en groot.

Lees eerdere blogs van Marije

• Werken in een team is soms zo eenvoudig nog niet
• Ouders zijn mijn bondgenoot
• Praktijklessen, een vak apart
• Groepsvorming in de klas
• Ongemotiveerd of onbegrepen